Ciche zagrożenie na drodze? Rola systemu AVAS i rzeczoznawcy samochodowego w erze elektromobilności – Perspektywa

Autor: Certyfikowany Rzeczoznawca Samochodowy Żywiec Michał Kittner

I. Wprowadzenie: Paradoks Cichej Rewolucji w Motoryzacji

Współczesna motoryzacja przechodzi dynamiczną transformację, a pojazdy elektryczne (EV) i hybrydowe (HEV) stają się coraz bardziej powszechne na polskich drogach. Są one reklamowane jako rozwiązania ekologiczne, oszczędne w eksploatacji i idealnie sprawdzające się w ruchu miejskim. Jedną z ich kluczowych, a zarazem paradoksalnych cech, jest niemal bezgłośna praca silnika elektrycznego, zwłaszcza  przy niskich prędkościach.  

Ta cisza, choć początkowo postrzegana jako zaleta, szybko ujawniła swoje ciemne strony, stając się źródłem poważnych obaw o bezpieczeństwo. Pieszy, osoby niewidome, rowerzyści i inni niechronieni uczestnicy ruchu drogowego, przyzwyczajeni do dźwięku silników spalinowych, często nie są w stanie usłyszeć zbliżającego się pojazdu elektrycznego lub hybrydowego, co znacząco zwiększa ryzyko kolizji. Statystyki z Wielkiej Brytanii są alarmujące: na każdy przejechany kilometr, samochody elektryczne i hybrydowe dwukrotnie częściej potrącały pieszych niż pojazdy z silnikami spalinowymi, a w obszarach miejskich nawet trzykrotnie częściej. Średnia roczna liczba ofiar pieszych na 100 milionów kilometrów wynosi 5,16 dla pojazdów elektrycznych i hybrydowych, w porównaniu do 2,4 dla samochodów benzynowych i z silnikiem wysokoprężnym. To wyraźnie pokazuje, że to, co początkowo było postrzegane jako atut, stało się wyzwaniem regulacyjnym i kwestią bezpieczeństwa, wymuszającą wprowadzenie sztucznego dźwięku. Ta "cicha rewolucja" w elektromobilności, choć korzystna dla środowiska, niesie ze sobą nieoczekiwane konsekwencje dla bezpieczeństwa publicznego, wymagające dalszych rozwiązań inżynieryjnych i prawnych.  

Celem niniejszego artykułu jest kompleksowe przedstawienie systemu AVAS (Acoustic Vehicle Alerting System) – odpowiedzi na ten problem – z perspektywy certyfikowanego rzeczoznawcy samochodowego. Omówione zostaną przepisy regulujące jego działanie, wpływ na ocenę pojazdu oraz kwestie odpowiedzialności prawnej w Polsce.

II. AVAS – Akustyczny System Ostrzegania Pojazdów: Co to jest i jak działa?

Definicja i podstawowe założenia systemu AVAS

AVAS, czyli Akustyczny System Ostrzegania Pojazdów, to specjalnie zaprojektowany moduł dźwiękowy, którego zadaniem jest generowanie sztucznego hałasu w pojazdach elektrycznych i hybrydowych. Jego głównym celem jest zapewnienie, że te z natury ciche pojazdy będą słyszalne dla pieszych, rowerzystów, osób niewidomych i innych użytkowników dróg, którzy w przeciwnym razie mogliby nie zauważyć ich zbliżania się, zwłaszcza przy niskich prędkościach, gdzie hałas toczenia opon jest niewystarczający. System ten ma za zadanie symulować dźwięk podobny do tego, jaki wydaje silnik spalinowy, aby zachować intuicyjne rozpoznawanie pojazdu przez słuch.  

Rodzaje dźwięków emitowanych przez AVAS i ich charakterystyka

System AVAS nie działa w sposób ciągły, lecz aktywuje się automatycznie w określonych warunkach, aby nie obniżać komfortu akustycznego w kabinie pojazdu ani nie generować niepotrzebnego hałasu przy wyższych prędkościach. W Unii Europejskiej AVAS jest obowiązkowy dla pojazdów poruszających się z prędkością do 20 km/h, natomiast w Stanach Zjednoczonych próg ten wynosi 30 km/h. Powyżej tych prędkości hałas generowany przez opony i opory aerodynamiczne jest zazwyczaj wystarczający do ostrzeżenia innych użytkowników drogi.  

Dźwięk emitowany przez AVAS musi spełniać ściśle określone kryteria. Powinien być ciągły i łatwo rozpoznawalny jako dźwięk pojazdu w ruchu, a jego charakterystyka powinna być zbliżona do dźwięku silnika spalinowego tej samej kategorii pojazdu. Kluczowe jest, aby poziom dźwięku i jego charakterystyka automatycznie zmieniały się w synchronizacji z prędkością pojazdu, co pozwala na intuicyjne odczytywanie zachowania samochodu przez pieszych. System musi aktywować się przy każdym uruchomieniu pojazdu i działać również na biegu wstecznym, chyba że pojazd jest wyposażony w oddzielny dźwiękowy sygnalizator cofania. Typowy poziom ciśnienia akustycznego emitowanego przez moduł AVAS wynosi 65 ± 5 dB mierzone z odległości 1 metra, w zakresie prędkości od 0 do 30 km/h. Całkowity zakres dźwięku może wynosić od 56 do 75 decybeli.  

Warto również zauważyć, że producenci mają możliwość wgrania indywidualnych dźwięków, co pozwala na pewną personalizację, choć muszą one spełniać określone normy. Komunikacja między systemem AVAS a elektroniką pokładową pojazdu odbywa się w czasie rzeczywistym za pośrednictwem magistrali CAN. Co istotne, choć kierowca może tymczasowo wyłączyć system za pomocą przełącznika, po ponownym uruchomieniu pojazdu AVAS musi automatycznie powrócić do pozycji „ON”.  

Istnieje jednak pewien dylemat związany z wprowadzeniem sztucznych dźwięków. O ile pierwotnym celem AVAS jest zwiększenie bezpieczeństwa poprzez symulowanie naturalnego hałasu silnika spalinowego, o tyle najnowsze badania ze Szwecji sugerują, że te sztuczne dźwięki mogą w rzeczywistości mylić pieszych i rowerzystów. Jest to ważna kwestia, ponieważ rozwiązanie mające poprawić bezpieczeństwo może nie być idealne i wprowadzać nowe wyzwania poznawcze dla uczestników ruchu. Pieszy są przyzwyczajeni do złożonych, naturalnych dźwięków pojazdów spalinowych, a sztuczne sygnały mogą być interpretowane inaczej, co wymaga dalszych badań nad optymalnym projektem dźwięków AVAS. To z kolei rodzi pytania o przyszły krajobraz akustyczny miast, w których pojazdy elektryczne będą dominować.  

III. Ramy Prawne Systemu AVAS: Od Dyrektyw UE do Polskich Przepisów

Geneza i ewolucja przepisów unijnych

Potrzeba regulacji dotyczących hałasu emitowanego przez pojazdy elektryczne i hybrydowe stała się oczywista w miarę ich rosnącej popularności i związanych z tym obaw o bezpieczeństwo pieszych. Unia Europejska, w odpowiedzi na te wyzwania, w tym na obawy zgłaszane przez Europejską Unię Niewidomych (EBU), wprowadziła kompleksowe regulacje. Kluczowym aktem prawnym jest UNECE Regulation No. 138 (UN R138), która nakłada obowiązek wyposażenia wszystkich pojazdów elektrycznych i hybrydowych w system AVAS.  

Pierwsze istotne daty to lipiec 2019 roku, od kiedy wszystkie nowo homologowane modele pojazdów elektrycznych i hybrydowych musiały być wyposażone w AVAS. Następnie, od 1 lipca 2021 roku, obowiązek ten rozszerzono na wszystkie nowo rejestrowane pojazdy elektryczne i hybrydowe w Unii Europejskiej, co oznacza, że nawet starsze modele, jeśli są po raz pierwszy rejestrowane po tej dacie, muszą posiadać ten system. Regulacja ta, znana również jako  

Regulation (EU) 540/2014, określa szczegółowe wymagania dotyczące typu i głośności emitowanego dźwięku.  

Implementacja i status prawny AVAS w polskim porządku prawnym

Polska, jako członek Unii Europejskiej, jest zobowiązana do implementacji i przestrzegania unijnych przepisów dotyczących AVAS. Oznacza to, że wszystkie pojazdy elektryczne i hybrydowe poruszające się po polskich drogach muszą spełniać te same wymogi, co w innych krajach UE. Obowiązek instalacji systemu AVAS w pojazdach hybrydowych i elektrycznych znacząco zwiększył bezpieczeństwo, zwłaszcza w miejscach, gdzie auta i piesi poruszają się po tej samej jezdni, np. na parkingach.  

Zgodność z przepisami AVAS jest elementem homologacji pojazdu, a brak lub nieprawidłowe działanie systemu może skutkować niedopuszczeniem pojazdu do ruchu. Podczas corocznych badań technicznych w Stacjach Kontroli Pojazdów (SKP), choć nie ma bezpośredniego, wyszczególnionego punktu dotyczącego AVAS, diagnosta sprawdza ogólny stan techniczny pojazdu i jego zgodność z przepisami bezpieczeństwa. System AVAS, jako element wpływający na bezpieczeństwo, powinien być sprawny, a jego ewentualny brak lub usterka w pojazdach, które powinny go posiadać, może być podstawą do negatywnego wyniku badania. Koszt przeglądu samochodu elektrycznego w Polsce jest taki sam jak spalinowego i wynosi 98 zł plus 1 zł opłaty ewidencyjnej CEPiK, a czas badania jest krótszy ze względu na brak konieczności badania spalin.  

Krótkie odniesienie do regulacji w innych regionach świata

Wymogi dotyczące AVAS nie są unikalne dla Unii Europejskiej. Podobne regulacje zostały wprowadzone w innych kluczowych regionach świata, co podkreśla globalne uznanie problemu cichych pojazdów i potrzebę jego rozwiązania:

• Stany Zjednoczone: National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) wprowadziła wymóg instalacji systemu AVAS we wszystkich nowych pojazdach hybrydowych i elektrycznych sprzedawanych w USA od września 2020 roku (FMVSS No. 141).  

• Japonia: Posiada własne szczegółowe regulacje (TRIAS 43 (7) Art. 67.3), które akceptują UN R138.01 jako alternatywę.  

• Chiny: Wprowadziły własne regulacje, znane jako GB/T 37153, które są zgodne z UN/ECE R138 z dodatkowym marginesem +2dB.  

Globalna harmonizacja przepisów dotyczących AVAS pokazuje, że bezpieczeństwo pieszych w erze elektromobilności jest priorytetem na całym świecie. To zbieżność regulacji na różnych kontynentach świadczy o uniwersalnym charakterze problemu i wspólnym dążeniu do jego rozwiązania.

IV. Rola Rzeczoznawcy Samochodowego w Kontekście AVAS: Ocena i Bezpieczeństwo

Znaczenie systemu AVAS dla bezpieczeństwa pojazdu i jego zgodności z homologacją

System AVAS, choć na pierwszy rzut oka może wydawać się jedynie dodatkiem, jest w rzeczywistości kluczowym elementem bezpieczeństwa aktywnego w pojazdach elektrycznych i hybrydowych. Jego obecność i prawidłowe funkcjonowanie są niezbędne do zapewnienia zgodności pojazdu z obowiązującymi przepisami homologacyjnymi, które mają na celu minimalizowanie ryzyka wypadków z udziałem pieszych i rowerzystów. Brak lub niesprawne działanie AVAS w pojeździe, który powinien go posiadać zgodnie z datą produkcji i rejestracji, może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i bezpieczeństwa.  

Jak obecność i prawidłowe funkcjonowanie AVAS wpływa na ocenę techniczną i wartość pojazdu przez rzeczoznawcę samochodowego Żywiec

Dla rzeczoznawcy samochodowego Żywiec, ocena pojazdu elektrycznego lub hybrydowego nie może ograniczać się jedynie do tradycyjnych elementów mechanicznych i blacharskich. W erze elektromobilności, systemy takie jak AVAS stają się integralną częścią oceny stanu technicznego i wartości rynkowej pojazdu. Rzeczoznawca, działając jako "detektyw" , musi zweryfikować, czy pojazd jest wyposażony w AVAS, jeśli wymagają tego przepisy, oraz czy system ten działa poprawnie.  

Prawidłowo działający AVAS świadczy o zgodności pojazdu z normami bezpieczeństwa i przepisami, co pozytywnie wpływa na jego wartość rynkową i atrakcyjność dla potencjalnego nabywcy. Z drugiej strony, brak wymaganego AVAS lub jego nieprawidłowe funkcjonowanie stanowi wadę techniczną, która może obniżyć wartość pojazdu i utrudnić jego sprzedaż. Taki pojazd może również nie przejść corocznego badania technicznego, co wiąże się z dodatkowymi kosztami naprawy i potencjalnymi mandatami.  

Praktyczne aspekty weryfikacji AVAS podczas oględzin pojazdu

Podczas oględzin pojazdu, rzeczoznawca samochodowy Żywiec powinien uwzględnić weryfikację systemu AVAS. Chociaż nie ma standardowych procedur diagnostycznych dla AVAS w Stacjach Kontroli Pojazdów, profesjonalny rzeczoznawca, korzystając z doświadczenia i specjalistycznej wiedzy, może przeprowadzić wstępną ocenę. Obejmuje to:  

• Weryfikacja daty produkcji i pierwszej rejestracji: Ustalenie, czy pojazd podlega obowiązkowi posiadania AVAS zgodnie z datami wprowadzenia przepisów w UE i Polsce.  

• Test funkcjonalny: Podczas jazdy próbnej przy niskich prędkościach (poniżej 20 km/h) oraz podczas cofania, rzeczoznawca powinien sprawdzić, czy system emituje wymagane dźwięki.  

• Wizualna inspekcja: O ile to możliwe, sprawdzenie obecności głośnika AVAS (zwykle zamontowanego na zewnątrz pojazdu) i jego stanu.  

• Diagnostyka komputerowa: Podłączenie pojazdu do komputera diagnostycznego może ujawnić błędy w systemach elektronicznych, w tym potencjalne usterki AVAS, choć nie wszystkie systemy diagnostyczne mogą mieć dedykowane kody błędów dla AVAS.  

Raport rzeczoznawcy powinien zawierać szczegółową ocenę stanu technicznego, w tym odniesienie do zgodności z przepisami AVAS, co jest kluczowe dla kupującego, aby uniknąć zakupu pojazdu z ukrytymi wadami lub przyszłymi problemami prawnymi.  

Wyzwania i potencjalne problemy dla rzeczoznawców

Wyzwania dla rzeczoznawców samochodowych w kontekście AVAS są liczne:

• Brak AVAS w starszych modelach: Pojazdy wyprodukowane przed datą obowiązkowego wprowadzenia AVAS nie muszą go posiadać. Rzeczoznawca musi jasno komunikować ten fakt, aby uniknąć nieporozumień.  

• Nieautoryzowane modyfikacje: Istnieje ryzyko, że właściciele mogli próbować wyłączyć lub zmodyfikować system AVAS, co jest niezgodne z przepisami i może stanowić zagrożenie. Wykrycie takich modyfikacji wymaga specjalistycznej wiedzy.  

• Wpływ na odpowiedzialność rzeczoznawcy: Choć przepisy dotyczące odpowiedzialności rzeczoznawcy za brak AVAS nie są bezpośrednio wyszczególnione to ogólne zasady odpowiedzialności zawodowej rzeczoznawców majątkowych (które można ekstrapolować na rzeczoznawców samochodowych) wskazują, że rzeczoznawca ma obowiązek ustosunkować się do zarzutów dotyczących sporządzonej opinii i poprawić ją w przypadku błędu. Jeśli rzeczoznawca nie zauważyłby braku lub nieprawidłowego działania AVAS w pojeździe, który powinien go posiadać, a fakt ten miałby wpływ na bezpieczeństwo lub wartość pojazdu, mogłoby to potencjalnie rodzić roszczenia ze strony klienta. Opinia rzeczoznawcy sądowego, w przeciwieństwie do opinii zwykłego rzeczoznawcy, ma moc dokumentu urzędowego i większą wagę dowodową w postępowaniach sądowych, co podkreśla odpowiedzialność za dokładność oceny.  

Właściwa ocena AVAS przez rzeczoznawcę samochodowego Żywiec jest zatem nie tylko kwestią zgodności z przepisami, ale także elementem budowania zaufania i zapewnienia bezpieczeństwa transakcji na rynku pojazdów elektrycznych i hybrydowych.

V. Cisza na Drodze a Odpowiedzialność Prawna: Analiza Polskich Spraw Sądowych

Ogólne zasady odpowiedzialności za wypadki komunikacyjne w Polsce

W polskim prawie odpowiedzialność za spowodowanie wypadku komunikacyjnego opiera się na dwóch głównych zasadach: zasadzie ryzyka i zasadzie winy.  

• Zasada ryzyka: Dotyczy sytuacji, gdy w wypadku uczestniczył tylko jeden samochód, np. potrącenie pieszego lub rowerzysty. W myśl tej zasady, posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada za szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdu, niezależnie od tego, czy można mu przypisać winę. Istotne jest jedynie to, czy szkoda powstała w związku z ruchem pojazdu. Pieszy, który doznał uszczerbku, nie musi udowadniać winy kierowcy, aby domagać się odszkodowania.  

• Zasada winy: Ma zastosowanie w przypadku kolizji lub wypadków, w których uczestniczyły co najmniej dwa pojazdy, a kierowcy odpowiadają wobec siebie.  

• Przyczynienie się poszkodowanego: Ubezpieczyciel może obniżyć odszkodowanie, jeśli poszkodowany przyczynił się do powstania szkody, np. poprzez wejście na jezdnię w niedozwolonym miejscu, nieprawidłowe zachowanie, czy bycie pod wpływem alkoholu. Jeśli zachowanie pieszego było wyłączną przyczyną wypadku, ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania.  

Odpowiedzialność karna za spowodowanie wypadku komunikacyjnego, nawet nieumyślne, jest uregulowana w art. 177 Kodeksu Karnego. W zależności od skutków wypadku (obrażenia ciała, ciężki uszczerbek na zdrowiu, śmierć), sprawcy grozi kara pozbawienia wolności. Kluczowe dla ustalenia odpowiedzialności jest naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu.  

Analiza dostępnych danych i statystyk dotyczących wypadków z udziałem pojazdów elektrycznych/hybrydowych i pieszych

Jak wspomniano w sekcji wprowadzającej, dane z Wielkiej Brytanii wskazują na zwiększone ryzyko potrąceń pieszych przez pojazdy elektryczne i hybrydowe. Na każdy przejechany kilometr, pojazdy te dwukrotnie częściej potrącały pieszych niż auta spalinowe, a w obszarach miejskich nawet trzykrotnie częściej. Średnia roczna liczba ofiar pieszych na 100 milionów kilometrów wynosi 5,16 dla EV/hybryd, w porównaniu do 2,4 dla samochodów benzynowych i z silnikiem wysokoprężnym. Te statystyki podkreślają, że pomimo wprowadzenia systemów AVAS, problem bezpieczeństwa pieszych wciąż istnieje, a być może, jak sugerują niektóre badania, sztuczne dźwięki mogą nawet mylić pieszych.  

Brak konkretnych, publicznie dostępnych spraw sądowych w Polsce dotyczących braku AVAS

W kontekście polskiego orzecznictwa sądowego, dostępne materiały nie zawierają informacji o konkretnych, publicznie dostępnych sprawach sądowych, w których brak systemu AVAS lub jego nieprawidłowe działanie zostało uznane za bezpośrednią i wyłączną przyczynę wypadku z udziałem pieszego i podstawę odpowiedzialności prawnej kierowcy lub producenta. Większość wspomnianych spraw sądowych dotyczy ogólnych wypadków komunikacyjnych, często związanych z przekroczeniem prędkości, jazdą pod wpływem alkoholu, czy innymi naruszeniami przepisów ruchu drogowego.  

Brak takich precedensów nie oznacza, że problem nie istnieje, ale może wskazywać na kilka czynników:

• Nowość regulacji: Obowiązek AVAS jest stosunkowo nowy, a liczba pojazdów, które powinny go posiadać, rośnie. Możliwe, że sprawy sądowe dotyczące tego konkretnego aspektu dopiero się pojawią.

• Trudność w ustaleniu wyłącznej przyczyny: Wypadki drogowe są zazwyczaj wynikiem zbiegu wielu okoliczności. Udowodnienie, że brak AVAS był wyłączną przyczyną potrącenia, a nie np. nieuwaga pieszego, przekroczenie prędkości przez kierowcę, czy inne czynniki, jest prawnie skomplikowane.

• Zasada ryzyka: W przypadku potrącenia pieszego, kierowca odpowiada na zasadzie ryzyka, co oznacza, że wina kierowcy nie musi być udowodniona. Jednakże, jeśli zachowanie pieszego było wyłączną przyczyną wypadku, odpowiedzialność kierowcy może być wyłączona. W takiej sytuacji, nawet jeśli pojazd nie miał AVAS, ale pieszy wszedł pod koła w sposób rażąco nieprawidłowy, to jego działanie mogłoby być uznane za wyłączną przyczynę.  

W hipotetycznych przypadkach, w których brak AVAS mógłby być istotnym czynnikiem, zastosowanie znalazłyby ogólne przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące odpowiedzialności deliktowej (art. 415 k.c. – zasada winy, art. 436 k.c. – zasada ryzyka). Jeśli udowodniono by, że brak wymaganego AVAS przyczynił się do wypadku, mogłoby to wpłynąć na ocenę winy kierowcy lub zasadę przyczynienia się poszkodowanego. W przypadku sporu z ubezpieczycielem, opinia niezależnego rzeczoznawcy samochodowego, który oceniłby zgodność pojazdu z przepisami AVAS, mogłaby być kluczowym dowodem.  

Potencjalne implikacje prawne dla właścicieli pojazdów bez wymaganego AVAS

Właściciele pojazdów elektrycznych lub hybrydowych, które zgodnie z przepisami powinny być wyposażone w system AVAS, a go nie posiadają lub mają niesprawny, mogą napotkać na szereg problemów:

• Brak dopuszczenia do ruchu: Pojazd może nie przejść obowiązkowego badania technicznego, co uniemożliwi jego legalne użytkowanie.  

• Mandaty: Jazda pojazdem bez ważnego badania technicznego lub niespełniającym wymogów bezpieczeństwa może skutkować nałożeniem mandatu karnego.  

• Problemy z ubezpieczeniem: W przypadku wypadku, ubezpieczyciel może powołać się na brak zgodności pojazdu z przepisami (np. brak AVAS) jako podstawę do zmniejszenia lub odmowy wypłaty odszkodowania, argumentując, że pojazd nie był sprawny technicznie lub przyczynił się do zdarzenia.  

• Odpowiedzialność cywilna i karna: Choć brak bezpośrednich precedensów, w przypadku wypadku z udziałem pieszego, brak AVAS mógłby być rozpatrywany jako naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, co mogłoby wpłynąć na ocenę odpowiedzialności kierowcy, zarówno cywilnej, jak i karnej.  

Dlatego też, jako rzeczoznawca samochodowy Żywiec, zawsze zaleca się weryfikację zgodności pojazdu z obowiązującymi przepisami, w tym z wymogami dotyczącymi AVAS, aby uniknąć przyszłych problemów i zapewnić maksymalne bezpieczeństwo na drodze.

VI. Przyszłość AVAS i Elektromobilności: Kierunki Rozwoju i Rekomendacje

Kierunki rozwoju technologii AVAS

Technologia AVAS, choć już obowiązkowa, wciąż ewoluuje. Przyszłość systemów akustycznego ostrzegania pojazdów będzie prawdopodobnie koncentrować się na kilku kluczowych obszarach:

• Personalizacja dźwięków: Obecne przepisy dopuszczają możliwość wgrania indywidualnego dźwięku. Możliwe jest dalsze rozwijanie opcji personalizacji dźwięków, które będą jednocześnie spełniać normy bezpieczeństwa i preferencje użytkowników.  

• Inteligentne systemy adaptacyjne: Rozwój technologii może prowadzić do systemów AVAS, które będą w stanie dynamicznie dostosowywać poziom i charakterystykę dźwięku do otoczenia, np. zwiększając głośność w hałaśliwym środowisku miejskim lub zmniejszając ją w cichszych obszarach, aby zminimalizować zanieczyszczenie hałasem. Wymaga to jednak zaawansowanych sensorów i algorytmów.  

• Integracja z innymi systemami bezpieczeństwa: AVAS może być coraz ściślej zintegrowany z innymi systemami bezpieczeństwa pojazdu, takimi jak systemy wykrywania pieszych czy autonomiczne systemy hamowania, tworząc kompleksowe rozwiązania zwiększające bezpieczeństwo.

• Dźwięki dla pojazdów autonomicznych: W miarę rozwoju pojazdów autonomicznych, pojawią się nowe wyzwania związane z komunikacją z pieszymi. AVAS może być rozwijany w kierunku emitowania specyficznych dźwięków informujących o trybie pracy pojazdu autonomicznego.  

Wyzwania związane z rosnącą liczbą pojazdów elektrycznych i hybrydowych na drogach

Wzrost liczby pojazdów elektrycznych i hybrydowych na drogach, choć pożądany z perspektywy ekologicznej, niesie ze sobą nowe wyzwania, które wykraczają poza sam system AVAS:

• Zwiększone przyspieszenie i masa pojazdów: Samochody elektryczne często charakteryzują się większym przyspieszeniem i są zazwyczaj cięższe niż ich spalinowe odpowiedniki, co może wydłużać drogę hamowania i zwiększać energię kinetyczną w przypadku kolizji. To sprawia, że nawet z działającym AVAS, mogą być bardziej niebezpieczne w pewnych sytuacjach.  

• Zanieczyszczenie hałasem: Paradoksalnie, w miarę jak coraz więcej pojazdów będzie wyposażonych w AVAS, może pojawić się nowe wyzwanie związane z "zanieczyszczeniem dźwiękowym" miast przez sztuczne odgłosy. Znalezienie optymalnego balansu między słyszalnością a komfortem akustycznym będzie kluczowe.

• Edukacja i świadomość: Wzrost liczby cichych pojazdów wymaga zmiany nawyków zarówno kierowców, jak i pieszych. Piesi nie mogą już polegać wyłącznie na słuchu; muszą spojrzeć w daną stronę, aby upewnić się, że droga jest wolna.  

Rola edukacji i świadomości wszystkich uczestników ruchu drogowego

Kluczowym elementem w zapewnieniu bezpieczeństwa w erze elektromobilności jest edukacja. Zarówno kierowcy pojazdów elektrycznych i hybrydowych, jak i piesi oraz rowerzyści, muszą być świadomi nowych wyzwań. Kierowcy muszą pamiętać o cichej naturze swoich pojazdów i zachowywać szczególną ostrożność, zwłaszcza w obszarach o dużym natężeniu ruchu pieszych. Piesi i rowerzyści z kolei muszą być bardziej czujni i polegać nie tylko na słuchu, ale przede wszystkim na wzroku, zwłaszcza w pobliżu przejść dla pieszych, szkół czy świateł. Kampanie informacyjne i edukacyjne mogą odegrać tu kluczową rolę.  

VII. Podsumowanie i Praktyczne Wnioski Michała Kittnera, Certyfikowanego Rzeczoznawcy Samochodowego z Żywca

Elektromobilność to przyszłość, która niesie ze sobą wiele korzyści, ale także nowe wyzwania, z których jednym z najważniejszych jest bezpieczeństwo pieszych i rowerzystów w obliczu cichej pracy pojazdów elektrycznych i hybrydowych. System AVAS jest odpowiedzią na ten problem, stanowiąc kluczowy element bezpieczeństwa aktywnego, którego celem jest uczynienie tych pojazdów słyszalnymi przy niskich prędkościach.

Kluczowe wnioski z analizy wskazują, że:

• Obowiązek posiadania AVAS jest uregulowany przez przepisy unijne (UN Regulation 138) i obowiązuje w Polsce od 2019 roku dla nowo homologowanych modeli, a od 2021 roku dla wszystkich nowo rejestrowanych pojazdów elektrycznych i hybrydowych.

• AVAS generuje sztuczne dźwięki, które mają naśladować odgłosy silnika spalinowego, aktywując się automatycznie przy niskich prędkościach i podczas cofania.

• Statystyki, zwłaszcza z Wielkiej Brytanii, pokazują, że pojazdy elektryczne i hybrydowe, pomimo AVAS, wciąż stanowią większe zagrożenie dla pieszych niż pojazdy spalinowe, co może wynikać z ich większej masy, przyspieszenia, a także potencjalnej dezorientacji pieszych przez sztuczne dźwięki.

• W polskim orzecznictwie sądowym brak jest publicznie dostępnych spraw, w których brak AVAS lub jego nieprawidłowe działanie zostało uznane za wyłączną przyczynę wypadku. Jednakże, ogólne zasady odpowiedzialności cywilnej i karnej za wypadki drogowe mogą mieć zastosowanie, a brak AVAS może być czynnikiem wpływającym na ocenę winy lub przyczynienia się.

Jako certyfikowany rzeczoznawca samochodowy Żywiec, Michał Kittner podkreślam znaczenie zdroworozsądkowego i zrównoważonego podejścia do elektromobilności. Nie chodzi o oczernianie pojazdów elektrycznych czy faworyzowanie spalinowych, lecz o odpowiedzialne rozwiązywanie problemów bezpieczeństwa.

Praktyczne porady dla właścicieli i przyszłych nabywców pojazdów elektrycznych/hybrydowych:

1. Sprawdź AVAS: Przed zakupem używanego pojazdu elektrycznego lub hybrydowego, upewnij się, że jest on wyposażony w system AVAS, jeśli wymaga tego rok produkcji i data pierwszej rejestracji. Sprawdź, czy system działa poprawnie podczas jazdy próbnej przy niskich prędkościach.

2. Zleć profesjonalną ocenę: Skorzystaj z usług certyfikowanego rzeczoznawcy samochodowego Żywiec do kompleksowej oceny pojazdu. Rzeczoznawca nie tylko zweryfikuje stan techniczny i historię pojazdu, ale także sprawdzi zgodność z kluczowymi przepisami bezpieczeństwa, takimi jak wymogi AVAS. Taka ocena minimalizuje ryzyko zakupu auta z ukrytymi wadami i zapewnia pewność transakcji.  

3. Bądź świadomym uczestnikiem ruchu: Zarówno kierowcy cichych pojazdów, jak i piesi, powinni zachować szczególną ostrożność. Kierowcy muszą pamiętać o niemal bezgłośnej pracy swoich aut i być gotowi na to, że piesi mogą ich nie usłyszeć. Pieszy z kolei muszą być bardziej czujni i zawsze patrzeć, zanim wejdą na jezdnię, nie polegając wyłącznie na słuchu.

Profesjonalna ocena pojazdu przez rzeczoznawcę samochodowego Żywiec jest niezastąpiona w zapewnieniu bezpieczeństwa i zgodności z przepisami. W obliczu dynamicznego rozwoju technologii motoryzacyjnych, rola eksperta, który potrafi zinterpretować złożone regulacje i ocenić ich wpływ na praktyczne aspekty użytkowania pojazdu, staje się jeszcze bardziej kluczowa. Wspólnym wysiłkiem, opartym na wiedzy i zdrowym rozsądku, możemy dążyć do tego, aby elektromobilność była nie tylko ekologiczna i ekonomiczna, ale przede wszystkim bezpieczna dla wszystkich uczestników ruchu drogowego.