Serwis układu klimatyzacji w samochodach – zadanie dla eksperta

Wielu kierowców sądzi, że serwis klimatyzacji samochodowej to prosta, rutynowa czynność polegająca głównie na uzupełnieniu czynnika chłodniczego. Jednak nasz rzeczoznawca samochodowy Żywiec Michał Kittner podkreśla, że profesjonalny serwis układu klimatyzacji wymaga specjalistycznej wiedzy, doświadczenia oraz odpowiedniego sprzętu. Nieprawidłowo wykonana obsługa może prowadzić do poważniejszych usterek, a nawet zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa. Poniżej przedstawiamy kluczowe aspekty serwisowania klimatyzacji w ujęciu eksperckim.

Naprawa przed serwisem – właściwa kolejność działania

Serwis klimatyzacji nie powinien być przeprowadzany, jeśli podejrzewamy usterkę układu. Jeżeli klimatyzacja straciła wydajność lub pojawiło się podejrzenie nieszczelności (np. szybkie ubywanie czynnika chłodniczego), najpierw konieczna jest diagnoza i naprawa usterki. Samo „nabicie klimy” w niesprawnym układzie jest nie tylko nieskuteczne, ale wręcz niewskazane. Specjalista zacznie od sprawdzenia szczelności – najczęściej metodą próby ciśnieniowej z użyciem azotu lub zastosowania kontrastu UV krążącego z czynnikiem. Wykrycie i usunięcie nieszczelności (np. wymiana uszczelek, przewodów czy chłodnicy klimatyzacji) to podstawa, zanim dodamy nowy czynnik i olej. Tylko prawidłowo uszczelniony układ klimatyzacji gwarantuje utrzymanie osiągów chłodzenia i zapobiega przedostawaniu się wilgoci, która mogłaby spowodować korozję od wewnątrz.

Ewolucja czynników chłodniczych – od R-12 do CO2

W ciągu ostatnich dekad stosowane w klimatyzacji samochodowej czynniki chłodnicze przeszły znaczącą ewolucję ze względu na normy środowiskowe i bezpieczeństwo.

• R-12 (freon) – używany do początku lat 90., został wycofany z użytku z powodu bardzo szkodliwego wpływu na warstwę ozonową (był to chlorofluorowęglowodór, CFC).

• R-134a – wprowadzony jako zamiennik R-12, pozbawiony chloru (HFC) i bezpieczny dla warstwy ozonowej. Stał się standardem od połowy lat 90. do około 2017 roku. Jego wadą jest jednak wysoki potencjał tworzenia efektu cieplarnianego (GWP ~1430), co przy masowym użyciu stanowi obciążenie dla klimatu.

• R-1234yf – zwany też HFO-1234yf, pojawił się jako odpowiedź na wymogi obniżenia wpływu klimatyzacji na globalne ocieplenie. Jego GWP jest poniżej 1, dzięki czemu od 2017 roku większość nowych samochodów jest już wyposażona w układ napełniony tym czynnikiem. R-1234yf jest jednak bardziej wymagający w serwisie – jest droższy, umiarkowanie łatwopalny (klasa palności A2L) i wymaga ostrożności przy obsłudze. Co więcej, rozkładając się w atmosferze, tworzy kwas trifluorooctowy, który może zanieczyszczać glebę i wody gruntowe.

• Przyszłość – propan, butan, CO2? – Branża motoryzacyjna pracuje nad kolejnymi rozwiązaniami. Na horyzoncie są tzw. czynniki naturalne: R-290 (propan) lub mieszanki propan-butan, a także CO2 (R-744). Propan i izobutan cechują się bardzo niskim GWP, ale są łatwopalne, co rodzi wyzwania w zakresie bezpieczeństwa. Z kolei CO2 wymaga pracy pod bardzo wysokim ciśnieniem, jednak jest niepalny i nietoksyczny, a jego wpływ na środowisko jest znikomy. Niewykluczone, że w przyszłości któreś z tych rozwiązań zastąpi obecne czynniki, by jeszcze bardziej ograniczyć wpływ układów AC na środowisko.

Specyfika serwisowania klimatyzacji w pojazdach elektrycznych i hybrydowych

Pojazdy elektryczne i hybrydowe stawiają przed serwisem klimatyzacji dodatkowe wymagania. W takich autach kompresor klimatyzacji jest zazwyczaj napędzany elektrycznie (silnikiem wysokiego napięcia), a sam układ klimatyzacji może być powiązany z systemem chłodzenia akumulatorów trakcyjnych. Oto kluczowe różnice i wyzwania:

• Tryb serwisowy i diagnostyka: Wiele samochodów elektrycznych/hybrydowych wymaga podłączenia testera diagnostycznego i aktywacji specjalnego trybu serwisowego klimatyzacji. Powoduje to otwarcie wszystkich zaworów i umożliwia pełne odessanie czynnika z układu oraz ponowne napełnienie. Bez tego kroku część czynnika mogłaby pozostać uwięziona w odseparowanych fragmentach układu (np. w parowniku lub skraplaczu), co uniemożliwi prawidłowe przeprowadzenie serwisu.

• Olej chłodniczy o wysokiej czystości: Kompresory w pojazdach elektrycznych wymagają specjalnego oleju o właściwościach izolacyjnych (np. olej POE zamiast tradycyjnego PAG). Nawet śladowa obecność niewłaściwego oleju czy wilgoci może spowodować uszkodzenie sprężarki elektrycznej lub przebicie elektryczne wysokiego napięcia. Dlatego profesjonalne serwisy stosują oddzielne maszyny do obsługi klimatyzacji w autach elektrycznych/hybrydowych i w autach spalinowych, aby uniknąć zanieczyszczenia oleju. W serwisie AUTO-Park Q SERVICE CASTROL Kittner Kuźnik przestrzegamy tej zasady, zapewniając idealną czystość układu przy obsłudze każdego typu pojazdu.

• Chłodzenie baterii trakcyjnej: W samochodach elektrycznych klimatyzacja często odpowiada także za utrzymanie właściwej temperatury akumulatorów. Oznacza to, że wydajność i sprawność układu klimatyzacji wpływa bezpośrednio na żywotność i bezpieczeństwo baterii. Awaria klimatyzacji w takim pojeździe może więc skutkować nie tylko brakiem chłodzenia kabiny, ale też przegrzewaniem się baterii. Dlatego tak ważne jest, by serwisujący mieli świadomość tych powiązań i dokładnie sprawdzili działanie układu po obsłudze.

Higiena układu klimatyzacji – nowe przepisy i techniki czyszczenia

Serwis klimatyzacji to nie tylko kwestie mechaniczne czy elektryczne, ale także dbałość o czystość układu. W parowniku oraz kanałach wentylacyjnych z czasem gromadzą się wilgoć, kurz, bakterie i grzyby (pleśnie). Zaniedbana klimatyzacja może stać się źródłem nieprzyjemnych zapachów oraz alergenów, które negatywnie wpływają na zdrowie użytkowników pojazdu.

• Tradycyjne metody vs. fizyczne czyszczenie: Dotychczas popularnymi metodami odgrzybiania klimatyzacji było ozonowanie lub stosowanie chemicznych środków w aerozolu/piance, rozpylanych we wnętrzu układu. Choć te metody pomagają doraźnie, nie zawsze docierają do wszystkich zakamarków parownika i obudowy. W Niemczech wprowadzane są przepisy wymagające obowiązkowego, fizycznego czyszczenia parownika i kanałów nawiewowych z osadów biologicznych (bakterii, pleśni). Ma to zapewnić długotrwały efekt i faktyczne usunięcie zanieczyszczeń, czego samo ozonowanie nie gwarantuje. Po wykonaniu takiego czyszczenia warsztat będzie wydawał certyfikat potwierdzający przeprowadzenie usługi.

• Nowe technologie czyszczenia: Producenci sprzętu warsztatowego opracowują urządzenia i środki pozwalające na dotarcie do szczelnie zabudowanych parowników. Stosuje się m.in. specjalne sondy do aplikacji środków grzybobójczych oraz technikę wiercenia otworów technologicznych w obudowie klimatyzacji, umożliwiających precyzyjne dotarcie do powierzchni parownika celem jego umycia. Takie otwory są później zabezpieczane odpowiednimi zaślepkami. Dzięki temu nawet w nowoczesnych samochodach, gdzie dostęp do parownika bywa utrudniony, można zadbać o higienę układu zgodnie z najwyższymi standardami.

Komfort i bezpieczeństwo jazdy

Sprawnie działająca klimatyzacja to nie tylko kwestia komfortu pasażerów, ale też realny wpływ na bezpieczeństwo na drodze. W upalne dni wnętrze pojazdu pozbawionego chłodzenia może nagrzewać się do temperatur zagrażających zdrowiu. Przegrzanie kierowcy prowadzi do spadku koncentracji, wydłużenia czasu reakcji, a w skrajnych przypadkach nawet do omdlenia czy udaru cieplnego. Osoby z problemami kardiologicznymi są szczególnie narażone – zbyt wysoka temperatura w kabinie może przyczynić się do groźnych incydentów (np. zasłabnięć, a nawet zawału). Dobrze działająca klimatyzacja utrzymuje komfortową temperaturę, dzięki czemu kierowca pozostaje czujny i skupiony. Ponadto układ klimatyzacji osusza powietrze w kabinie, co pomaga w szybkim odparowaniu zaparowanych szyb – a dobra widoczność to kolejny aspekt wpływający na bezpieczeństwo.

Krótko mówiąc, klimatyzacja to nie luksus, lecz istotny element wyposażenia dbający o nasze zdrowie i bezpieczeństwo podczas podróży. Dlatego warto powierzać jej serwis wykwalifikowanym specjalistom.

Podsumowanie

• Profesjonalny serwis układu klimatyzacji wymaga wiedzy i doświadczenia – nie jest to czynność, którą można sprowadzić do prostego napełnienia czynnika.

• W przypadku obniżonej wydajności lub podejrzenia nieszczelności najpierw należy zdiagnozować i naprawić usterkę, a dopiero potem przeprowadzić serwis (ponowne napełnienie).

• Czynniki chłodnicze ewoluowały z R-12, przez R-134a, po obecny R-1234yf – zmiany te podyktowane są względami ekologicznymi. W przyszłości możliwe jest wprowadzenie czynników naturalnych (propan, CO2) o jeszcze mniejszym wpływie na środowisko.

• Pojazdy elektryczne i hybrydowe wymagają specjalnego podejścia do serwisu klimatyzacji (tryb serwisowy, specjalny olej, osobny sprzęt serwisowy), ponieważ klimatyzacja wpływa tam także na układ wysokiego napięcia i chłodzenie baterii.

• Dbałość o higienę klimatyzacji zyskuje na znaczeniu – pojawiają się regulacje wymagające fizycznego czyszczenia parownika z pleśni i bakterii oraz potwierdzania tego zabiegu certyfikatem.

• Sprawna klimatyzacja przekłada się na bezpieczeństwo jazdy: zapewnia komfort termiczny kierowcy, co pomaga uniknąć utraty koncentracji czy zasłabnięcia w trakcie prowadzenia pojazdu.

Jeżeli potrzebujesz fachowego serwisu klimatyzacji, skontaktuj się z nami. Nasz serwis AUTO-Park Q SERVICE CASTROL Kittner Kuźnik oferuje kompleksową obsługę układów klimatyzacji. Doświadczenie naszego zespołu (potwierdzone m.in. tytułem rzeczoznawcy samochodowego) gwarantuje, że Twoja „klima” będzie działać wydajnie, bezpiecznie i niezawodnie przez cały sezon.